Grexit?

Na een tijd van relatieve rust dreigt opnieuw het risico van een Grexit. Die term, een samenvoegsel van 'Griekenland' en 'exit', verwijst naar een eventueel vertrek van Griekenland uit het eurogebied.

De oorzaak van alle ellende...

Wanneer landen die in economisch opzicht sterk van elkaar afwijken zich samenvoegen in een muntunie (zonder dat sprake is van een politieke unie) is dat doorgaans de opmaat tot een economische ramp.

Terwijl het aanvankelijk allemaal juist zo'n succes lijkt.

Wanneer een land zich bij een muntunie aansluit wordt de mogelijkheid opgegeven in de toekomst de eigen munt te kunnen devalueren en om zelf geld bij te kunnen drukken. Voor beleggers in staatsobligaties van zo'n land worden de risico's daarmee fors verkleind waardoor de rente stevig daalt.

Zo'n lage rente maakt de bestaande schulden heel makkelijk betaalbaar. Tot hervormen is geen enkele noodzaak en lenen is opeens spotgoedkoop. Ambtenarensalarissen kunnen omhoog, met uitkeringen kan ruimhartig worden omgegaan en ook een oplopende schuld is vanwege de lage rente geen enkel probleem.  

Althans, tot het moment dat de rente stijgt.

Dan blijkt de schuld plotsklaps onhoudbaar en wordt 'opeens' duidelijk dat de oudje trucjes niet langer opgaan (het bijdrukken van geld en / of het devalueren van de eigen munt).

Interne devaluatie

De enige resterende optie is een zogeheten interne devaluatie. Waar een land buiten een muntunie aan concurrentiekracht kan winnen door de munt te devalueren moet dat proces nu als het ware intern gebeuren, door te hervormen en te bezuinigen.

Maar eenvoudig is dat niet. Structurele hervormingen nemen vele jaren in beslag en bezuinigen betekent doorgaans ook minder belastinginkomsten wat de schuld des te ondraaglijker maakt.

Zo wordt in Griekenland inmiddels al jarenlang hervormd en fors bezuinigd. En ondanks dat EUR 100 miljard van de Griekse schuld kwijtgescholden is, liep de Griekse schuldquote op van 105% aan het begin van de eurocrisis (in 2008) tot een recordhoge schuldquote van 175% afgelopen jaar.

Belastingbetaler de klos

Over twee weken (op 25 januari) vinden er in Griekenland vervroegde parlementsverkiezingen plaats. Aan kop in de peilingen gaat momenteel de linkse partij Syriza, een soort Griekse SP. Syriza is van plan met het rigoureuze bezuinigingsprogramma te stoppen en af te schrijven op de Griekse schuld.

Heel vreemd is het plan van Syriza niet. Hoe graag ze ook zou willen, Griekenland is simpelweg niet in staat haar volledige schuld terug te betalen.

Waar de Griekse schuld tot enkele jaren geleden nog met name in handen van banken was zijn het nu de ECB, de Europese fondsen en het IMF die de Griekse schuld in bezit hebben. Het zijn daarmee eigenlijk gewoon de Europese belastingbetalers die straks voor de schade opdraaien.

Volgens Merkel niet meer zo gevaarlijk...

Wint Syriza de verkiezingen en wordt daadwerkelijk op Griekse schuld gekort dan zit de ECB met een probleem (een enorm pakket Griekse obligaties die nauwelijks nog wat waard blijken).

Heel logisch dat de ECB in dat geval zou besluiten dat Griekenland niet langer deel kan blijven uitmaken van de euro en het land de muntunie maar moet verlaten. Opmerkelijk genoeg zou dat dan weer een beslissing zijn die ingaat tegen de wil van de Griekse bevolking zelf (en van Syriza).

Grote vraag is vervolgens wat er gebeurt wanneer de rente van een andere probleemland in de eurozone begint op te lopen. Gaat de ECB dan opnieuw obligaties kopen met alle risico's van dien? Een andere optie is er goed beschouwd niet eens.

Volgens de Duitse bondskanselier Merkel moet Griekenland zelf maar weten of ze in de euro wil blijven of niet. Een eventueel vertrek is volgens haar niet zo gevaarlijk meer. Wij plaatsen daar grote vraagtekens bij. Net zoals we die overigens al jarenlang bij het hele euro-experiment zetten.*

* Een aantal van onze columns over de euro bundelden wij al weer bijna vijf jaar geleden (april 2010) in een online-boekje getiteld 'Terug naar de Gulden?'. Dit boekje is hier te downloaden (PDF-bestand).