Zwitserland stapt uit de euro (min of meer)

Nee, Zwitserland voerde de euro nooit echt in.

Maar toen de eurocrisis een paar jaar geleden weer eens oplaaide begon menig Griek zich (terecht overigens!) af te vragen of hun land wel deel zou blijven uitmaken van de euro. Menig Griek, vooral de meer vermogende, zette zijn spaargeld op een rekening in het mooie Alpenland.

Die toevlucht van kapitaal, uiteraard ook van elders, zorgde voor een ijzersterke Zwitserse frank.

Een ijzersterke munt was op dat moment bepaald geen geschenk voor het door vier eurolanden (Duitsland, Frankrijk, Italië en Oostenrijk) omringde Zwitserland. De sterke munt bemoeilijkte de export: een skivakantie in Zwitserland werd voor iedereen buiten dat land opeens wel erg duur. Terwijl import juist aantrekkelijker werd met een grotere kans op deflatie en economische stagnatie.

Om dat risico af te wenden besloten de Zwitsers ruim drie jaar geleden (september 2011) hun munt dan maar min of meer te koppelen aan de euro (met een wisselkoers van 1,2 frank per euro).

Bovendien werd de rente verlaagd als 'straf' voor het aanhouden van spaargeld in Zwitserland. Heel wat Polen vonden die heel lage rente in Zwitserland wel interessant en financierden hun Poolse woning met een hypotheek in franken, zich niet realiserend dat ze bij een stijging van de Zwitserse frank zelf in de knel zouden komen.

Maar heel onlogisch was de gedachte van een goedkope lening in Zwitserse franken niet. Immers, Zwitserland had keer op keer heel duidelijk gemaakt dat aan haar wisselkoersbeleid niets veranderen zou, begin deze week zelfs nog.

Maar dat bleken woorden van weinig waarde. Afgelopen donderdag werd plotsklaps bekendgemaakt dat Zwitserland haar wisselkoersbeleid overboord gooide. Binnen een kwartier steeg de frank ten opzichte van de euro met 30% en kelderde de Zwitserse beurs met ruim 10%, de grootste val sinds 1987. Later die dag bleek de allergrootste paniek overigens alweer enigszins voorbij.    

Medelijden met Nederlandse of Belgische beleggers op de Zwitserse beurs hoeft u trouwens niet echt te hebben. De Zwitserse beurs mag dan stevig gedaald zijn maar doordat de frank relatief nog harder in waarde steeg realiseerden deze beleggers afgelopen donderdag heel mooie winsten.

De afgelopen jaren heeft de Zwitserse centrale bank haar balans enorm vergroot om een verdere stijging van de Zwitserse frank tegen te gaan. Het relatief kleine Zwitserland, het land telt zo'n 8 miljoen inwoners, spendeerde honderden miljarden franken aan het aankopen van buitenlandse valuta (vooral euro's).    

Dat de frank nu opeens veel duurder is geworden, door het loslaten van het wisselkoersbeleid, betekent voor Zwitserland een enorm verlies op haar buitenlandse valutareserves die vooral in euro's noteren. Het gaat hier om een verlies van ten minste tientallen miljarden euro's maar vermoedelijk komt dit verlies zelfs in de buurt van EUR 100 miljard.

Maar kennelijk dus liever een dergelijk verlies dan het lot van Zwitserland blijven verbinden aan de euro. In dat geval zou Zwitserland genoodzaakt zijn alsmaar euro's te blijven opkopen met uiteindelijk, heel waarschijnlijk, een nog groter verlies tot gevolg wanneer de koppeling alsnog onhoudbaar zou blijken.

Als antwoord op de aanhoudende misère in het eurogebied zal de Europese Centrale Bank (ECB) waarschijnlijk komende week aankondigen over te gaan tot het op grote schaal opkopen van obligaties. De opmerkelijk sterke daling van de koers van de euro recent impliceert dat beleggers hier reeds op anticiperen.

Met dat op grote schaal opkopen van obligaties koopt de ECB als het ware tijd om het euro-experiment nog wat langer voort te zetten. Eigenlijk hetzelfde als wanneer Zwitserland nog wat langer aan de koppeling vastgehouden had...