Duitsland is hot (en dat is een probleem)

De eurozone kampt met een probleem dat vanaf het begin al speelt. De nationale economieėn verschillen sterk en van een optimaal valutagebied welk met een eenheidsmunt beter af zou zijn is geenszins sprake. Waar het huidige beleid van de Europese Centrale Bank (ECB) voor sommige landen voorwaarde vormt om niet failliet te gaan dreigt voor andere landen juist oververhitting.

Duitsland: eerder zelf de zieke man

De combinatie van een niet-optimaal valutagebied en monetair beleid dat voor alle eurolanden hetzelfde is vormt de oorzaak van de huidige problemen. Al in aanloop naar de monetaire unie daalden de rentes in de landen aan de rand van de eurozone tot dicht bij het renteniveau in Duitsland, de grootste economie van Europa.

Zo daalde de rente in Italiė van meer dan 13% in 1995 naar amper 4% in 1998. Dat was nog maar een kwart procent meer dan de Duitse rente. Deze rentedaling zorgde voor huizenbubbels in landen als Spanje en Ierland hetgeen in die landen later voor grote problemen zorgde.

Vanwaar die lage rente eerder? Dat was - opmerkelijk genoeg - vooral ingegeven door Duitsland zelf. Duitsland was eerder zelf de zieke man van Europa, kampte met hoge werkeloosheid en structurele hervormingen waren hoogstnodig. Een lage rente kwam Duitsland daarbij goed van pas.

Situatie omgekeerd

De situatie nu: momenteel zien we dat de eurozone juist geconfronteerd wordt met de omgekeerde variant van hetzelfde probleem. Duitsland heeft haar concurrentiekracht fors verbeterd, haar overheidsfinanciėn op orde en de Duitse economie groeit al jaren harder dan de rest van de eurozone.

De Duitse economie is sterk en veerkrachtig. De werkloosheid is er gedaald tot 4,8% wat het laagste niveau is sinds de Duitse eenwording. Ter vergelijking: exclusief Duitsland bedraagt het werkloosheidspercentage in de eurozone maar liefst 14,1%.

Oververhitting in Duitsland?

Duitse werkgevers merken dat het steeds moeilijker wordt goede werknemers te vinden. IG Metall, de grootste vakbond in Duitsland, heeft met werkgevers een akkoord gesloten over een loonsverhoging van 4,3%. De Duitse huizenmarkt zit flink in de lift en het consumentenvertrouwen was er in jaren niet zo hoog.

Voor Duitsland is er momenteel geen enkele noodzaak tot grootscheeps stimuleringsoperaties. Sterker, dergelijke stimuleringsoperaties vormen voor Duitsland een niet te onderschatten risico.

De ECB is momenteel actief om voor meer dan EUR 1.100 miljard staatsobligaties op te kopen. Dat stuwt de prijzen van allerlei assets zoals obligaties, huizen en aandelen. Door het stimuleringsbeleid van de ECB is de euro fors in waarde gedaald wat een extra stimulans vormt en bovendien halveerde de olieprijs het afgelopen jaar ook nog eens.

Jens Weidmann, president van de Duitse Bundesbank, waarschuwde recent voor oververhitting van de Duitse huizenmarkt. En Wolfgang Schauble, de Duitse minister van Financiėn, waarschuwde voor grote problemen door misallocatie van kapitaal veroorzaakt door de extreem lage rente.

Voorlopig zien wij de ECB haar stimuleringsbeleid gewoon doorzetten. Maar met steeds meer tekenen van oververhitting en oplopende inflatie zien wij in Duitsland een steeds fellere tegenstander van het ECB-beleid. Dit terwijl men in Zuid-Europa eigenlijk niet zonder het stimuleringsbeleid en bijbehorende kunstmatig lage rentes kan...