'Bedelen bij de buren'

De Nederlandse economie groeide vorig jaar 0,9%. En ondanks alle jaren die verstreken zijn sinds het uitbreken van de kredietcrisis (2008) is onze economie nog altijd niet terug op het niveau van toen.

Of al die jaren van stagnatie en gemiste groei onvermijdelijk waren valt te bezien. Nederland kon (en kan!) tegen zeer lage renteniveaus lenen om bijvoorbeeld rendabele investeringen in infrastructuur te doen. Het is een idee dat in 2013 al geopperd werd door Johan Witteveen, voormalig minister van Financiën.

Maar in plaats van rendabele investeringen te doen om de binnenlandse vraag te stimuleren zet onze overheid in op verregaande bezuinigingen wat de besteedbare inkomens drukt (en de middenklasse nog verder verzwakt). Voor de eurozone als geheel geldt in grote lijnen hetzelfde. Geprobeerd wordt om via een zwakke euro de export een impuls te geven.

Bedelen bij de buren

Nouriel Roubini, hoogleraar economie aan New York University, stelde onlangs in een commentaar* dat de wereld beter af zou zijn wanneer overheden zich meer zouden richten op stimuleren van de binnenlandse vraag. Terwijl nu vooral op monetair beleid wordt ingezet om de eigen munt te verzwakken. Roubini noemt dat 'bedelen bij de buren'-exportbeleid.

"In een omgeving waar de binnenlandse vraag zwak is zijn beleidsmakers geneigd de groei en werkgelegenheid te stimuleren door in te zetten op export. Daar is een zwakke munt voor nodig evenals zowel conventionele als onconventionele manieren om dat te bewerkstelligen", aldus Roubini.

Sinds het begin van dit jaar hebben meer dan twintig centrale banken wereldwijd hun monetaire beleid verruimd, aangevoerd door de Europese Centrale Bank en de Bank of Japan. De opwaartse druk voor de dollar is daardoor sterk toegenomen.

Ontwikkeling in Amerika vallen tegen

Tot voor kort was men in Amerika niet erg bezorgd over een sterke dollar vanwege betere groeivooruitzichten vergeleken met Europa en Japan. De lagere olieprijs en de aantrekkende werkgelegenheid zou een flinke impuls aan de besteedbare inkomens geven en in het verlengde daarvan de binnenlandse vraag stimuleren, ondanks de sterke dollar.

Maar dat heel optimistische scenario is niet bewaarheid volgens Roubini.

"De dollar is sterker geapprecieerd dan verwacht en de effecten daarvan op de export, de inflatie en de groei zijn groter dan iedereen had voorzien. Bovendien is de sterke groei van de binnenlandse vraag uitgebleven, was de consumptie vorig kwartaal zwak en de investeringen nog zwakker."

Kritiek op Duitsland

Als reactie op de tegenvallende ontwikkelingen heeft Amerika maatregelen genomen die een verdere appreciatie van de dollar moeten tegengaan. Volgens Roubini mengt Amerika zich daarmee eigenlijk al in een soort valutaoorlog.

"Amerikaanse beleidsmakers spreken openlijk over de problemen die de sterke dollar oplevert. Zij hebben steeds meer kritiek op Duitsland en de eurozone vanwege beleid gericht op het verzwakken van de euro terwijl beleid gericht op het versterken van de binnenlandse vraag vermeden wordt."

Betere optie

Volgens Roubini zou de wereld beter af zijn wanneer overheden zich meer zouden richten op maatregelen die de binnenlandse vraag stimuleren. En minder op monetair beleid bedoeld om de eigen munt te verzwakken.

Zelfs beleid dat tot hogere lonen leidt ziet Roubini als een betere optie voor het bewerkstelligen van binnenlandse groei dan inzetten op een lagere munt (daardoor dalen feitelijk gezien de reële lonen).

"Wanneer je het saldo berekent van de handelsbalansen van alle landen kom je exact op nul uit. Niet alle landen kunnen netto exporteur zijn en valutaoorlogen vergroten de totale opbrengsten niet. Om die reden was het eigenlijk ook een kwestie van tijd voordat Amerika zich in deze valutaoorlog zou mengen", aldus de professor Roubini die met zijn commentaar volgens ons beslist een punt heeft...

* Het originele commentaar van Roubini getiteld "The Dollar Joins the Currency Wars" is hier te vinden.