Kijk eens naar Portugal...

Alle aandacht gaat momenteel uit naar Griekenland. Maar hoe staat het met dat andere Zuid-Europese land dat ook voor faillissement behoed moest worden? Is Portugal werkelijk het succesverhaal dat het op de financiële markten lijkt te zijn?

Beetje groei

Portugal lijkt er in eerste instantie duidelijk beter voor te staan dan in 2011. Toen moest het land onder zware druk van de financiële markten noodhulp accepteren van de Europese Commissie, de Europese Centrale Bank en het Internationaal Monetair Fonds. Anders zou het land failliet gaan.

Inmiddels heeft Portugal noodhulp niet langer nodig. Voor nieuwe leningen kan het land weer op de financiële markten terecht en de Portugese 10-jaars rente bedraagt momenteel slechts 2,7%.

De Portugese economie groeit weer, al is het nog niet veel. In 2014 bedroeg de groei 0,9% en voor dit jaar wordt een groei van 1,6% verwacht. De werkloosheid is bovendien gedaald. Eind 2014 bedroeg het werkloosheidspercentage 13,5% waar deze twee jaar daarvoor nog 17,5% was.

Schuld die groeit

Met bovenstaande is het positieve nieuws over Portugal wel verteld. De werkloosheid lijkt niet meer verder te dalen en van de jongeren zit nog altijd een derde zonder baan.

Bij de gedaalde werkloosheid zijn vanwege de bescheiden groei eveneens wel kanttekeningen te maken. Veel oudere werknemers zouden de hoop op een nieuwe baan hebben opgegeven en vervroegd met pensioen zijn gegaan. Bovendien is 6% van de bevolking geėmigreerd, vooral jongeren.

Ondanks jaren van hervormen en bezuinigen zit Portugal nog steeds opgescheept met grote schulden. Meer dan ooit zelfs. Want door overheidstekorten en jaren van krimp is de Portugese schuldquote alleen maar opgelopen. Had de schuldquote in 2010 nog een grootte van 96%, inmiddels is dat percentage opgelopen tot 130% (!).

Nog meer schuld...

Om de publieke schuld met een omvang van 130% van de Portugese economie niet nog verder te laten toenemen zou de economische groei in Portugal dik 3% per jaar moeten bedragen. Er is echter niets wat daar ook maar enigszins op wijst. Een van de verklaringen daarvoor? Andere schulden...

Ook de private sector (bedrijven en gezinnen) in Portugal heeft zich in de goede jaren diep in de schulden gestoken. Tellen we de publieke en private schuld van Portugal bij elkaar dan komen we uit op een totale schuldquote van maar liefst 380% (!). Dat is meer dan in welk Europees land dan ook.

Ter vergelijking: zelfs met de Griekse schulden valt het zo bezien nog wel mee. Daar komt de totale schuldquote uit op 290%. Bij Griekenland ligt de schuld vooral bij de overheid.

Door de hoge private schulden zal de komende jaren in Portugal veel geld besteed moeten worden aan rente en aflossing. Vooral aan buitenlandse partijen overigens die de Portugese schulden voor een groot deel in bezit hebben.

Door de onvermijdelijke rentebetalingen en aflossingen door de private sector in Portugal blijft er minder geld over voor binnenlandse investeringen en consumptie. Dat remt de Portugese economie af terwijl hoge groei juist cruciaal is om de (publieke) schuldquote niet nog verder te laten stijgen.

Verkiezingen

Van enige onrust is vooralsnog in Portugal geenszins sprake. Maar op financiële markten hoeft er niet veel te gebeuren om de vlam in de pan te laten slaan. En in Portugal zou dat weleens de start van de verkiezingen kunnen zijn...

De eerstvolgende Portugese verkiezingen vinden dit najaar plaats. Voorlopige peilingen wijzen uit dat Antonio Costa's Socialistische Partij de grote winnaar zou kunnen worden.

Vergelijkbaar met Syriza (de partij die in Griekenland de verkiezingen won) stelt Antonio Costa te willen stoppen met het bezuinigingsbeleid. Een aantal hervormingen is hij van plan terug te draaien. De kans dat Portugal haar schuld dan nog kan terugbetalen wordt dan nog kleiner dan dat nu al is.

Ondanks de grote onzekerheden en risico's verbonden aan het euro-experiment, de komende verkiezingen in Portugal en de torenhoge schulden lijkt vrijwel niemand zich over dit land enige zorgen te maken. Onbegrijpelijk voor ons. Of is het zo dat de markten vooruitlopen en er al vanuit gaan dat Portugal straks - op kosten van belastingbetalers elders - toch wel 'gered' zal worden?