Vraagtekens bij de toekomst

Het tempo van disruptieve technologische innovatie is van lineair naar parabolisch gegaan. In een rapport van Bank of America Merrill Lynch, de corporate & investment banking divisie van Bank of America, is te lezen dat we mogelijk op een dystopia afstevenen - een denkbeeldige plaats waar alles verkeerd en vreselijk is, een omgekeerd utopia.

Niet meedoen geen optie

In het lijvige rapport is te lezen dat robots binnen tien jaar 45% van al het productiewerk zullen overnemen waarmee US $ 9.000 miljard aan loonkosten wordt bespaard. De wereld zal er onherkenbaar door veranderen.

Ieder land dat er niet in slaagt de robotrevolutie te omarmen verliest aan concurrentievermogen en dreigt hopeloos achter te blijven. Niet meedoen is kortom geen optie.

Zuid-Korea loopt voorop wat betreft het gebruik van industriële robots, gevolgd door Japan en Duitsland. Nederland scoort net boven het gemiddelde terwijl de robotdichtheid in China nog heel laag is.

Snel geavanceerder en goedkoper

Terwijl het ooit eindeloos lijkende aanbod van goedkope arbeid in Azië opdroogt dalen de prijzen van robots en worden ze bovendien steeds geavanceerder. In relatief opzicht zijn robots de slag aan het winnen.

Door het alsmaar goedkoper en geavanceerder worden van robots naderen we steeds dichter het omslagpunt waarbij het goedkoper is om een robot in plaats van een mens in dienst te nemen. In de Noord-Amerikaanse, Europese en Japanse auto-industrie is die barrière al gepasseerd. Een lasrobot kost US $ 8 per uur, een menselijke lasser zo'n US $ 25 per uur.

Robots zijn de arbeidsladder aan het beklimmen en volgens de onderzoekers dreigt voor de helft van alle banen het risico van robotisering en automatisering. Die veronderstelling ligt in lijn met de studie van de Universiteit van Oxford van afgelopen jaar over de impact van automatisering.

Meningen verdeeld

Door robotisering en automatisering stijgt de productiviteit maar stagneren de lonen. Gevolg is toenemende ongelijkheid. Waar de factor arbeid zich in de Westerse wereld in 1975 nog 65% van de inkomenstaart wist toe te eigenen is dat percentage reeds gedaald tot 58%. Een nog kleiner deel van de taart leidt mogelijk tot sociale onrust. Een basisinkomen wordt soms als oplossing genoemd.

Maar zeker niet iedereen kan zich in het scenario hierboven vinden. Professor Charles Goodhart van de London School of Economics meent bijvoorbeeld dat demografische ontwikkelingen de technologische zullen overvleugelen. De factor arbeid weet daardoor het verloren inkomensaandeel terug te pakken wat leidt tot hogere inflatie, hogere rente en een bloedbad op de obligatiemarkten.

Goodhart: "Nu de positieve aanbodschokken op de arbeidsmarkt van de afgelopen decennia veranderen in een negatieve schok zullen de drie trends [lagere lonen, lagere rente en toenemende ongelijkheid] omkeren." Meer over Goodhart's visie leest u hier.

De onderzoekers van Bank of Amerika hebben hun bedenkingen bij het scenario van professor Goodhart: "Misschien dat de droom van welvaart zonder zwoegen bereikt zal worden wanneer robots het werk overnemen, maar we zouden ons dan ook kunnen bevinden een baanloze dystopie."