Het echte probleem is de euro

Dat de Britten onlangs stemden voor een vertrek uit de Europese Unie - een Brexit - is u onmogelijk ontgaan. Aanvankelijk leidde deze keuze tot paniek op de aandelenmarkten maar inmiddels zijn de verliezen alweer grotendeels goedgemaakt.

Enigszins verrassend vinden we het wel dat het juist de Britten zijn die uit de Europese Unie willen. Vergeleken met de eurozone draait de Britse economie namelijk prima.

De werkloosheid in het Verenigd Koninkrijk bedraagt 5% en was in jaren niet zo laag. In de eurozone daarentegen is de werkloosheid met ruim 10% meer dan dubbel zo hoog. Om over de werkloosheid in Zuid-Europa nog maar te zwijgen.

Voor de eurozone is het niet zozeer de Brexit die het probleem vormt maar juist de euro zelf. Wij achten de kans heel reëel dat de landen in de eurozone daar nog decennialang last van ondervinden.

De euro als goudstandaard

Even terug in de tijd... Cruciaal aan het ontsnappen aan de Grote Depressie in de jaren dertig was voor veel landen simpelweg het loslaten van de goudstandaard. De Engelsen deden dat in 1931, de Amerikanen in 1933 en Nederlanders in 1936.

Door het loslaten van de goudstandaard konden centrale banken eindelijk de benodigde maatregelen nemen om groei en inflatie aan te zwengelen. De positieve effecten van het verruimen van de geldhoeveelheid werden al vlot zichtbaar in oplopende inflatie en aantrekkende economische groei.

Voor de landen in de eurozone is de euro als het ware te beschouwen als de goudstandaard van deze tijd. Maar anders dan een relatief eenvoudige ontkoppeling van goud is het uittreden uit de eurozone een stuk complexer. Volgens sommigen zou dat voor een uittredend land financiële zelfmoord zijn. Toetreden tot de euro kan wel, uittreden bijna niet.

Structureel geld overhevelen

Een andere denkbare oplossing die een antwoord biedt op de nu al tien jaar aanhoudende economische malaise in de eurozone is het vormen van een soort Verenigde Staten van Europa. Cruciaal hierbij is dan dat belastingen voor een groot deel via Brussel lopen zodat geld van Noord-Europa naar Zuid-Europa overgeheveld kan worden.

Bovenstaand is te vergelijken met de Duitse eenwording. Als gevolg van communistisch mismanagement was Oost-Duitsland ten tijde van de Duitse eenwording een stuk armer dan West-Duitsland. Gevolg was dat West-Duitsland genoodzaakt werd jaarlijks honderden miljarden marken naar Oost-Duitsland over te hevelen, en dat decennialang.

Wat de eurozone betreft lijkt de haalbaarheid van een eenwordingsbeleid zoals toegepast in Duitsland niet bepaald groot. Kiezers in de rijkere eurolanden in het noorden zijn immers maar weinig geneigd om jaar in jaar uit koopkracht in te leveren om dat vervolgens in Zuid-Europa uitgedeeld te zien worden.

Extreem ruim monetair beleid

Nog een andere optie, waarbij op een wat meer indirecte wijze welvaart van Noord- naar Zuid-Europa wordt overgeheveld, is denkbaar via de Europese Central Bank (ECB). Deze zou in theorie namelijk best een extreem ruim monetair beleid kunnen voeren - nog veel ruimer dan nu - om de geldhoeveelheid te vergroten en de inflatie te stuwen.

Vanuit de eurozone in zijn geheel bezien lijkt bovenstaande zo'n gek idee nog niet. Immers, de inflatie en rente zijn uiterst laag terwijl de werkloosheid juist erg hoog is. Toch lijkt de kans op dit scenario niet groot. Met name Duitsland zou van zo'n beleid via inflatie veel nadeel hebben terwijl het juist de Duitsers zijn die veel invloed hebben bij de ECB welke in Frankfurt is gevestigd.

Het meest waarschijnlijk is misschien nog wel het scenario waarin er eigenlijk niets verandert. Maar dat stemt weinig hoopvol. Voor de eurozone betekent dit dat de economische malaise nog tot in lengte van jaren aanhoudt. De media mogen afgelopen week dan wel uitvoerig hebben stilgestaan bij de nadelen van een Brexit maar het grootste probleem van de eurozone is (en blijft) de euro zelf...